A historia dun home
moi querido na parroquia por méritos propios. Muito máis que un profesor,
siempre disposto a axudar ós seus veciños ó que necesitasen. Castigado polos
fascistas na guerra, queda o recordo dunha persona que ol deu todo por Os
Coutos e os seus veciños.
Ó principio vivirá en Santa Comba, unde taba a escuela. Pero unos anos máis tarde, xa no siglo pasado, María Manuela ye Manuel marcharon vivir a O Viñal, á casa de María. Mudouse Manuel e con él a escuela, colocándoal nun cuartín no piso de arriba da casa, ye alí tuvo hasta 1936. Aínda hoi consérvase a placa sobre a porta, co escudo da República española ye a leyenda ‘Ministerio de Instrucción Pública’.
Os nenos e nenas da parroquia iban a escuela polo día, ye
á noute era o turno dos adultos. A tarea principal de Manuel era a de enseñar a
leer e escribir ós alumnos, dado o altísimo analfabetismo. As súas fillas
Segunda ye María Pura botábanlle úa mao. Doutra parte, o profesor tamén
impartía clases ‘máis avanzadas’. Desta maneira, algunhas familias acomodadas do
concello enviaron ós seus fillos e fillas a estudiar a O Viñal, chegando incluso
a hospedarse na casa de María. O titular municipal hasta 1936, Manuel Álvarez,
e Luciano Fernández, titular municipal tamén pero despois da Guerra, foros
alumnos seus. Tamén foron varios os sacerdotes que acudiron a él.
A media de asistencia ás clases era duns seis meses, de
noviembre a marzo, xa que ó chegar a primavera, os nenos e nenas tiñan que ir
axudar ós pais cas faenas do campo.
VIAXE Ó EXTRANXEIRO
No ano 1928 Huergo formou parte dun grupo de oito maestros asturianos que
fixeron un viaxe de estudios a Europa, organizado pola Deputación Provincial, co
oxetivo de visitar escuelas e instituciois culturais «para ampliar la cultura
general y profesional de los Maestros», e cuxos beneficios redundaran «en
beneficio de la enseñanza y de las escuelas». A espedición foi financiada pola
Deputación e os concellos onde exercían os maestros, entre eles o de Ibias. No
viaxe visitaron as principais ciudades de Italia, Bélxica ye o norte de
Francia. Unha vez finalizado o viaxe oficial, Huergo ye outros dous maestros,
pola súa conta, seguiron o viaxe por Alemaña.
Pré Huergo supuxo, como él reconoce, o cumplimiento dun
sono: «henchido el corazón de júbilo al ver realizado el sueño de toda mi vida:
el anhelo de asomarme a Europa, de ver mundo, de recorrer tierras
desconocidas…».
Fruto daquela esperiencia é o libro colectivo Un
viaje a Italia. El grupo de maestros asturianos de 1928, publicado en
Madrid en 1929, ye no que os maestros da espedición repartíronse a redacción
dos diferentes capítulos. Ademáis da participación neste libro, Huergo deixou
un diario manuscrito do viaxe en tres tomos no que consigna día a
día as visitas feitas e as súas impresiois según as notas tomadas durante o
viaxe. Él chámaol «desaliñados apuntes, desprovistos de toda gala literaria»,
nos que se propón «reflejar, con la posible claridad, estas impresiones,
relatando en ellos con toda fidelidad, cuanto he considerado digno de mención».
A realidá europea que coñece a través da excursión
agrádalle ye contrapónal á de España. Desta maneira, recoñece «de buen grado
que tenemos mucho que aprender de los extranjeros en orden a sus instituciones
culturales, objeto principal de nuestro viaje, lo mismo que de sus innegables
progresos y adelantos en las artes, industria, comercio y demás
manifestaciones de la actividad humana.»
MÁIS QUE UN MAESTRO
Huergo
foi máis que un maestro. Como recolle a súa filla María Pura
chegou ''a ejercer una verdadera autoridad moral en la comarca. Era
su abogado gratuito y de confianza, informándoles de sus derechos, pero
aconsejándoles siempre que intentasen solucionar los problemas dialogando y en
paz.'' “Si vais al juzgado yo no os puedo defender, no soy abogado.
En caso necesario consultadle en Fonsagrada a don Sergio Peñamaría; es un buen
abogado”, dicía o profesor.
Nunca se esqueceu dos seus veciños de Os Coutos, polos que era
respetado ye apreciado, ye ós que fixo muitos favores; adiantaba o pago da
contribución da parroquia, ye despóis pagábanllal. Encargábase tamén dos
asentamientos no rexistro civil, aforrándolles ós veciños as cinco horas de
viaxe que supoñía ir á capital do concello, San Antolín.
Ademáis, estaba preocupado polas plagas que afectaban ás
cepas (a filoxera) e ós castiñeiros, dende finais do siglo XIX. Por elo creou
viveiros con plantois saneados que vendia ós labradores.
Como o sueldo nun era mui grande (250 pesetas anuales
cuando chegou a Santa Comba), dedicouse a actividades axenas á súa profesión,
como leva-la contabilidá de comercios (Navia de Suarna y Cangas del Narcea), ou
amaña-los trámites burocráticos das persoas que emigraban a América.
Ademáis, realizou diferentes traballos e en distintas
épocas pró Concello de Ibias, do que foi concellal durante a dictadura de Primo
de Rivera, ye ca chegada da República ocupou o cargo de depositario dos fondos
municipais.
E no relativo á enseñanza, ó largo dos anos, tamén ocupou
distintos puestos dentro da Xunta Local de 1ª Enseñanza de Ibias, e durante a
República exerceu como presidente do Consello Local de 1ª Enseñanza de Ibias.
A REPRESIÓN
O
golpe de Estado fascista do 18 de xulín de 1936 que provocou a Guerra Civil
truncou toda esa traxectoria de 42 anos de maxisterio. A persecución de Huergo
iba empezar.
Persíguenol as nuevas autoridades falanxistas. Taba
acusado de participar nas elecciois de febreiro do 1936, a favor do Frente
Popular. Despois, os golpistas culpáronol de participar noutros asuntos nos
que era imposible que tuvera participando, posto que taba na cárcel.
Un ibiense, Alfredo Díaz Monteserín, e Huergo, foron
‘xulgados’ en Lugo en agosto de 1937 por un tribunal militar e condenados a pena
de morte.
O profesor parecía sentenciado, pero a intercesión dun
abogado lucense, que lle da á familia de Huergo
unha carta de recomendación pró obispo de Pamplona, vai lograr que se lle
conmute la pena capital pola de reclusión perpetua. Pero reducióis de pena
posteriores van facer que salga de prisión en 1943, tras sete años de encierro.
Tiña xa 66 anos, nun volveu a O Viñal, salvo
de visita, ye quedará a vivir na Fonsagrada ca súa filla Segunda. Nesta vila
pasará os últimos años da súa vida, levando a contabilidá do negocio familiar
da filla.
Morreu na Fonsagrada o 4 de diciembre de 1959, ós 83
anos. Os veciños dos Coutos nun puideron acudir ó enterro, dado que caera una
gran nevada ye era imposible achegarse á vila lucense.
LOCALIZACIÓN E ARTÍCULO COMPLETO
- EL CONNIO. Periódico escolar del CPEB “AURELIO
MENÉNDEZ”. Junio 2014 · Número 90 · Depósito Legal: 0/545-1985 · SAN ANTOLÍN DE
IBIAS
Ningún comentario:
Publicar un comentario
Veña ho, ¡nun vas quedar calado agora!